Okuma-Anlama Etkinlikleri

Ne Okuyacağız? Öğretmen tarafından me­tinle ilgili resim, fotoğraf, ka­­ri­katür, grafik gibi gör­sel un­­sur­­lar­ gösterilir. Öğ­ren­cilerin bunlar hak­kında düşünmeleri ve oku­­yacakları ile ilgili tah­­min­de bu­lun­ma­la­rı is­tenir. Öğrenciler gruplara ayrılır. Fikir­le­ri­ni be­­lir­­tip tartışmaları için sözsüz müzik eş­­li­ğin­de 5 da­­­kika za­­man ta­nı­­nır. Her grubun söz al­­­­ması sağ­la­nır. Bkz kılavuz

Ne Çağrıştırıyor? Metnin başlığından ha­­re­­ket­­le beyin fırtınası yapılır ve söy­le­nen­­lerden konu ile ilgili olanlar sınıf­lan­dırılır.

Bir Cümlem Var: Öğrencileri konuya ha­­­zır­­­­lamak için konuyla ilgili başka kay­nak­lardan alın­mış bir cümle veya paragraf oku­­nur. Öğrencilerin bu alıntı üzerine ko­nuş­­­ma­ları sağlanır.

Tekerleme söyleyelim : Bu etkinlik farklı şe­killerde yapılabilir:

- Öğrenciler grup­­la­ra ayrılır. Bir te­ker­le­me ve­ri­le­­rek gruptaki her öğrenci tarafından sı­ray­la­ okunur.

-  Tekerleme bölünerek kart­la­ra ya­zılır. Bu kart­lar karışık bir şekilde tahtaya yapıştırı­lır. Öğ­ren­ci­lerden tekerlemenin aslını bul­ma­ları istenir.

- Teker­le­me­ler, gruplara ayrılan öğren­ci­­­­­le­re liste hâlinde dağıtılır. Her gru­bun, ve­­ri­len­ tekerlemeyi ha­tasız oku­­­­yan öğ­ren­­ci­si/öğ­rencileri kendi grubu tarafından belirlenir ve bun­lardan yeni grup­lar oluş­­­­tu­ru­­larak ve­ri­len­ lis­te­de­ki te­­­­ker­­­l­e­me­­le­ri oku­­maları is­­­te­nir. Grup oluşturma işlemi, te­ker­le­me­yi­ en­ iyi oku­­yan öğrenci belirlenene kadar de­­vam­­ eder ve bu öğrenci ödüllen­dirilir.

Seslendirme:

- Öğrenciler gruplara ay­rı­­­lır. Gruplar; pazara giden bir ailenin satıcılarla yap­tığı konuşmalar, aile fertleri arasında geçen konuşmalar ve arkadaşlarıyla gittikleri bir gezi sırasında yaptıkları konuşmalardan birini seçerek yazıya geçirirler. Oluş­tu­rulan metin, şahıs kadrosunun ka­rak­ter özelliklerini yansıtacak şekilde okunarak canlandırılır. Bkz kılavuz

Resimleme:

- Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba bir metin ve­ri­­lir. Verilen metinler grup içinde okunur. Her grup­tan bir kişi metni özetler. Daha sonra grup üyeleri bir kâğıdı üç bölüme ayırarak metnin gi­riş, gelişme, sonuç bölümlerini resimlen­dirir ve me­tindeki uygun cümleleri resme yerleştirir. Ya­pı­lan­ resimler, grup üyeleri arasında değiştirilir.

Bulmaca çözme: Okunan metinlerden öğrenilen kelimelerle oluşturulmuş değişik yapılardaki bulmacalar çözülür.

Kelime Küpü: Öğrenciler gruplara ayrı­la­rak her gruba bir kelime küpü verilir. Me­tinde  kar­­şılaşılan kelimeler, kü­pü­n farklı yüzlerine ya­zı­lır. Her kelimeye farklı puanlar verilir. Küp zar gi­bi sırayla atılarak öğrencilerden gelen ke­li­me­ler­le ilgili birbirinden farklı cümleler oluş­tur­ma­la­rı istenir. Arkadaşıyla aynı cümleyi kuran ve belirlenen sü­re­de cümleleri söyleyemeyen öğrenci oyundan çe­kilir. Oyun sonunda en çok puan alan öğrenci bi­rinci olur.

Kelime listeleme: Fikir veya duygu belirten ke­li­me­ler şemaya yerleştirilir.

“Canlanan Hikâyeler”: Öğrencilerden biri be­ğen­di­ği bir hikâyeyi seçer. Kendisini hi­kâ­ye­­deki şa­hıs veya varlık kadrosundan birinin ye­rine ko­yar. Hi­kâyenin konusuna ve can­lan­dır­dı­ğı şahıs veya var­lığın özelliğine uygun kos­tüm gi­yerek sınıf or­tamında kendi bakış açısından hi­kâ­yeyi anlatır.

Çözüm üretme: Metinde ortaya ko­nan so­run­la­ra “Ben ol­say­dım...” ifadesiyle çö­züm aranır.

Tamamlama: Metinden uygun cümleler seçilerek se­bep ve so­nuç bildiren uygun ifa­delerle ta­mamlanır.

Pandomima: Metindeki olay sözsüz olarak can­landırılır.

Gezi: Millî ve evrensel kültür de­­ğer­­­­le­rini ta­nı­maya yönelik geziler dü­zen­le­nir. Bkz kılavuz

“Farkını Bul! ”: Öğrencilere farklı şiir ve düz ya­zı metinleri dinletilir. Bu metinler söyleyiş ve  ahenk unsurları yönünden farklılıkları be­lir­ti­le­rek karşılaştırılır. Karşılaştırma sonunda şiirin özel­likleri belirlenir.

Balon doldurma: Metinde geçen ko­nuy­la/te­may­la ilgili verilen karikatürlerdeki ko­nuş­ma ba­lon­­­­­ları doldu­rul­ur.

“Gören Ben, Oynayan Ben”: İşlenen ko­­nuy­la/temayla ilgili kavramlar, oluş­tu­ru­lan gruplara ders dışında hazırlanmak üzere dağıtılır. Gerekli araş­tır­ma­lar ya­­pıldıktan sonra senaryolar oluş­tu­rularak sınıfta canlandırılır.

Yap-boz: Metin parçalara ayrılır. Ka­rışık olarak verilen bölümler kronolojik sı­raya göre düzenlenir. Düzenlenen metin özetlenir. bkz kılavuz

“Gündemdekiler”: Okunan bir metnin ya­zarıyla ha­yalî bir söyleşi yapılır. bkz kılavuz

Kavram kutusu: Konuyla ilgili kav­ram­­la­rın yazıldığı kartlar, ku­tu­ya atılır. Her grup ­seçtiği kav­ramla ilgili araştırma ya­par­ ve­­­ araştırma so­nuç­larını bir­birine­ okur.

Kendi kitabını oluşturma: Öğren­ci­ler­den bir konuyla ilgili araştırma yapmaları is­­tenir. Ko­nuy­la ilgili  edin­ilen bilgiler, duygu ve dü­şün­ce­ler ya­zılır. Toplanan basılı materyallerdeki fo­toğ­­­­raf, resim gibi unsurlardan yarar­lanılarak bir ki­­tap oluş­turulur. Hazırlanan kitaba uygun ka­­pak ta­sarımı yapılır.

“Onu tanıyorum”: Atatürk’ün ha­ya­tı­nı anlatan bir zaman çizelgesi hazırlanır. Öğrencilerin yazdıkları kronolojik sı­ra­­ya konularak kitap haline getirilir ve sı­nıf kitaplığına yerleştirilir.  Bkz kılavuz

Gezi: Kütüphanelere gezi düzen­le­nir.­ Bkz kılavuz

Şiir dinletisi:

- Bir şairin şiirlerinden oluşan dinleti dü­zen­­lenir.

- Belli bir konuda farklı şairlerin şiir­le­rin­den­ oluşan bir dinleti düzenlenir.

Haftanın hikâyesi: Öğrenciler tarafından okunan hikâyeler belirli aralıklarla sınıf ortamında paylaşılır. Okuduğu hikayeyi en güzel şekilde anlatan öğrenci belirlenerek ödüllendirilir.

Kitap sergisi: Sınıfta veya okulda ko­nu­­­ya, yazara, türe göre kitap sergileri dü­zen­le­nir.

Pano düzenleme: Öğrencilerin sınıf veya okul pa­no­­la­rına yazdıklarıyla veya seç­tik­­le­ri metinlerle katılmaları sağlanır.

Pano okuma: Pano okuma yönergesi ha­zırlanarak öğrencilerden yönergeye uy­gun okuma yapmaları istenir. Bkz kılavuz

“Kitap torbası”: Birkaç torba hazırlanarak numaralandırılır.Önceden gruplandırılan kitap­la­rın adları kağıtlara yazılarak torbaya konur. Öğ­ren­ciler her hafta bu torbalardan bir ki­­­­tap seçerek okurlar. Okuma sürecine aileler de din­leyici veya okuyucu olarak katılabilirler.

Bulmaca çözme: Okunan me­tin­den ha­re­ket­le hazırlanan bulmacalar çö­zülür.

Oyunlaştırma: Metinde geçen bir de­yim ve­ya ata­sö­züy­le ilgili  oyun ha­zır­lanır.

Etkinlik deyimlerin hikayesi

  Kavram haritası: Me­tin­de kar­şı­la­şılacak olan kav­ram­lar iliş­ki­len­di­ri­lerek ha­ri­ta oluş­tu­ru­lur.

   Haber sunma: Konuyla ilgili hazırlanan haber metni okunur.

 “Beni dinler misin?”: Öğren­ci­ler tarafından seslendirilen hi­kâ­ye,  fık­ra, şiir, te­ker­le­me, anı, bil­me­ce, atasözü veya özlü sözlerden oluşan  bir kaset dol­durulur. Ka­sete bir isim bulunur. Kaset ka­pa­ğı tasarlanır. Reklam afi­şi ha­­zır­la­narak satışa sunulur.

Şifre çözme: Ke­li­me­le­rin anlamı bulunarak  pa­rag­raf içine gizlenmiş olan­ şifre çözülür.

Eşleştirme: Aynı an­lam özelliğine sahip ke­li­me­ler eşleştirilir.

Sınıflandırma: Aynı konuları işleyen deyimler gruplandırılır.

Tasvir etme: Me­tin­de geçen yer, farklı yön­­­­­leri ele alınarak tasvir edilir.

Röportaj yapma: Me­tin­deki şahıs veya varlık kad­rosuyla hayalî röportaj yapılır.

Grup tartışması: Ana fikir çerçevesinde ikili, dört­lü veya daha fazla gruplar ha­linde tartışma yapılır.

Film şeridi oluş­tur­­ma: Metindeki olay­lar­­­ bir film şeridi hâlinde s­ı­ra­lanır.

Sorun çözme: “Ne yap­malı?” sorusuna ce­vap­ aranır.

Fark etme: Metinde an­lam bü­tün­lü­ğünü bozan pa­ragraf, kelime ve cümle bulunur.

Metin oluşturma: Ka­rı­şık olarak verilen duygu ve­ düşünceler sıraya ko­nu­la­rak­ metin oluşturulur.

Tamamlama: Yarıda kesilen fıkra veya hikaye ta­mamlanır.

Grup çalışması: Bü­yük boy kağıtlara yazılan so­­ru­lar­ sınıfın farklı yerlerine ko­­nu­lur. Sorular, gruplar yer  değiş­ti­­rdikten sonra belli bir sürede cevaplanır.

Araştırma: Okunan şiire uygun müzik seçilir.

Reklam metni oluş­tur­ma: Okunan me­tin­den ha­reketle reklam metni oluş­turulur.

Tasarlama: Konuyla ilgili görsel materyaller hazırlanır.

Küme oluşturma: Metindeki düşün­ce­ler­le kendi düşünceleri arasındaki ortak ve farklı yönler bulunur; ortak özel­­lik­­ler kesişim kümesine yazılır.

Canlandırma: Okunan­ ­me­tindeki şahıs ve varlık kadrosu canlandırılır.

Karşılaştırma: Kar­şı­laş­­tırma şeması kullanılır.

Görsel rapor ha­zır­la­ma: Şahıs ve varlık kad­ro­su­nun­ çizimleri yapılır.

Haftanın ödüllü kitabı: Okunan kitaplar tanıtılır ve bunların biri haftanın kitabı olarak seçilir. Kitabı okuyan öğrenci ödüllendirilir.

Kitap sergisi: Sınıfta veya okulda konuya, yazara, türe göre kitap sergileri düzenlenir.

Pano düzenleme: Sınıf veya okul panolarına öğ­ren­ci­lerin yazılarıyla veya seç­tik­leri metinlerle katılmaları sağ­lanır.

Pano okuma: Pano okuma yönergesi hazırlanarak öğrencilerden yönergeye uygun okuma yapmaları istenir.

Gezi: Bir araştırma konusu belirlenerek kütüpha­neye gidilir.

Şiir dinletileri:

- Bir şairin şiirlerinden oluşan  dinleti düzenlenir.

- Belli bir konuda farklı şa­ir­le­rin şiirlerinden oluşan dinleti dü­zenlenir.

Kitap tanıtma: Okunan bir kitap sınıf ortamında ta­nı­tılır, eleştirilir.

Resimleme: Konu ile ilgili bir kavram resimlenir.

Bulmaca çözme: Oku­nan me­tin­den hareketle ha­zırlanan bul­macalar çö­zü­lür.

Oyunlaştırma: Me­tin­de geçen bir deyim veya ata­­sö­züy­le ilgili  oyun ha­zır­lanır.

Bilgi kutusu oluşturma: Konu ile ilgili bilgiler kartlara yazılarak kutuya atılır, kutudan çekilen  kartlar grup­lar hâlinde okunarak de­ğer­len­di­ri­lir.

Müzik eşliğinde şiir okuma: Şiir, muh­te­va­sına uygun sözsüz bir müzik eşliğinde okunur.

Bağ kurma: Cümleler ve pa­rag­raflar ara­sın­­da­ki­ geçişleri gös­te­ren­ zihin haritası oluş­tu­ru­lur.

Anahtar kelimeler: Metinde ge­­çen anahtar ke­­limeler bulunur.

Sınıflama: Kelimeler anlam özelliklerine gö­re sınıflanır.

Hikâye ağacı oluşturma: Hikâyedeki öge­ler ve birbirleriyle olan ilişkileri gösterilir.

Karakter tablosu yapma: Şa­hıs­ ve var­lık­ların karakter özel­lik­leri tablo üzerinde sı­ra­lanır.

İlişkilendirme: Yardımcı fikir ve­ duy­gu­lar, ana fi­kir­ ile iliş­ki­len­di­ri­lerek şema oluştu­ru­lur.

Konuşma balonları: Şahıs ve varlık kadrosuna ait duy­gu­sal ifadeler konuşma balonlarına yerleştirilir.

Kanıt bulma: Yazarın oku­yu­cu­yu ikna etmek için kul­lan­dı­ğı ör­nek­ler gösterilir.

 “Keloğlan”: Gruptan bir öğ­ren­ci seçilir. Okunan metindeki he­r­han­gi bir kişiyi belirlemesi istenir. Öğ­ren­ciye birtakım sorular yö­nel­ti­lir­ken yardımcı olması için öğretmen so­rulara önce kendisi belirlediği bir kah­raman aracılığıyla cevap verir. Et­kinliğin ikinci bölümünde gruptaki tüm öğrenciler kendilerini okunan me­tindeki kahramanın yerine ko­ya­rak duygularını anlatan birer resim ya­par­lar. Yapılan resimler grup üye­le­ri arasında değiştirilerek biri sınıfa gösterilir ve anlatılır.

Tersinden düşünme: Metinle il­gili olarak “Eğer... olsa­ydı/ol­ma­say­dı, ne olurdu?” sorularına cevap aranır.

Birleştirme: Karışık olarak verilen cümleler an­lam­lı bir metin oluşturacak biçimde ye­niden düzen­lenir.

Hikâye anlatma: Okunan metne benzer bir hikâye oluşturulup anlatılır.

Zihin haritası oluşturma: Metnin anlatım biçimini oluşturan tartışma ifadeleri birbiriyle  iliş­ki­len­dirilir.

Şema oluşturma: Geçmiş, şim­­diki ve gelecek za­man baş­lık­la­rının yer aldığı bir şema oluş­tu­ru­larak tahminler yazılır.

Araştırma: Okunan metnin yazarının / şairinin biyografisi/otobi­yografi­si ­okunur.

Arşiv oluşturma:

- Gazete ve dergi kupürü bi­rik­tirilir.

- Belirli konularda gazete ve der­gi­ler­de yayımlanan yazılar toplanır.

Ritim tutma: Okunan şiirin ahengine uygun olarak ritim tutulur.

-Gazete ve de­r­gi­ler­deki­ insan yüz­le­rin­in­ ifa­de­le­ri yorumlanır.

-Bir fotoğraf veya sa­nat değeri olan bir resim yo­rum­lanır.

Küme oluşturma: Metindeki şahıs ve varlık kadrosunun ortak ve farklı yönleri bulunur; ortak özel­­likler kesişim kümesine yazılır.

Çelişkili olanı bulma: Metinde verilen bilgiler arasından birbiriyle çelişenler tespit edilir.

Yerini bulma: Metinde geçen millî ve evrensel kül­tür değerleri tespit edilir.

İlişkilendirme: Okuduklarında yer alan örneklerin benzerleri verilir.

Cevap arama: “Ne biliyorum?”, “Ne öğreneceğim?”, “Nasıl öğ­re­ne­ceğim?”,  “Ne öğrendim?” sorularına cevap aranır.

Benim de bir arşivim var:

Haftanın kitabı: Okunan kitaplar arasından en beğenileni seçilir.

Kitap sergisi: Sınıfta veya okulda konuya, yazara, türe göre kitap sergileri düzenlenir.

Pano düzenleme: Sınıf veya okul panolarına öğrencilerin yazılarıyla veya seçtikleri metinlerle katılmaları sağlanır.

Pano okuma: Pano okuma yönergesi hazırlanarak öğrencilerden yönergeye uygun okuma yapmaları istenir.

Soru sorma :

- Aynı kitap bütün öğrenciler tarafından okunur. Öğrencilerden biri kitabı tanıtırken diğerleri tarafından  kitapla ilgili sorular sorulur.

Gezi: Bir araştırma konusu belirlenerek kütüphaneye gidilir.

Şiir dinletileri:

- Bir şairin şiirlerinden oluşan dinleti düzenlenir.

- Belli bir konuda yazılmış farklı şairlerin şiirlerinden oluşan dinleti düzenlenir.

Resimleme: Konu ile ilgili bir kavram resimlenir.

Bulmaca çözme: Okunan me­tin­den hareketle hazırlanan bul­macalar çözülür.

Oyunlaştırma: Metinde geçen bir deyim veya ata­sö­züy­le ilgili  oyun hazırlanır

 Kaynak:Türkçe Programı