Yabancılara Görsel Ve İşitsel Araçlarla Türkçe Kelime Öğretim Yöntemi
Paste a VALID AdSense code in Ads Elite Plugin options before activating it.
Makalenin amacı görsel ve işitsel vasıtalarla yabancılara Türkçe kelime öğretim yöntemlerini ve ilgili materyallerin kullanım esaslarını saptamaktır. Teknolojik eğitim araçlarının gelişmesiyle yabancı dillerin kelime öğretiminde sürekli görsel ve işitsel tabanlı yeni metotlar geliştirilmektedir. Yabancılara Türkçe öğretiminde adayların hızlı ve kalıcı bir şekilde Türkçe kelimeleri öğrenmeleri için, geleneksel ve yeni görsel-işitsel kelime öğretim yöntemleri incelenmiş, elde edilen bulgular belli başlıklar altında açıklanmaya çalışılmıştır. Türkçe kelime öğretiminde görsel-işitsel materyalin geliştirilmesi ve kullanımında sahada çalışanlar, bu çalışmada elde edilen veriler ışığında kendi yöntemlerini ve materyallerini geliştirebilirler.
Kelimeler dillerin temelini oluştururlar. Kelimesiz iletişim sağlamak mümkün değildir. Kelime eksikliği olanlar öğrenmekte oldukları dili anlamada ve konuşmada büyük sorunlar yaşarlar. Öğrenilmekte olan dili etkin olarak kullanabilmek için yeterli kelime hazinesine sahip olunmalıdır. Kelime hazinesi sığ olanlar o dili iyi kullanamazlar. Bir yabancı dili öğrenen kişi dil bilgisini ne kadar iyi bilirse bilsin, kelimeler olmadan iletişim kuramaz (1).
Kelime bilgilerini geliştirmek yabancı dil öğrenenler için büyük önem taşımaktadır. Sözcük dağarcığının gelişip zenginleşmesi hayat boyunca devam eder (2). Kelime hazinelerini görsel ve işitsel materyaller yardımıyla zenginleştirenler öğrendikleri yabancı dili daha kolay anlayıp konuşabilmektedirler. Yabancı dil öğretiminde görsel ve işitsel materyallerin kullanılması öğrenmede kalıcılığı artırır (3).
Bireylerin öğrenme şekilleri farklıdır. Adayların merak, ilgi ve dikkatlerine yönelik Türkçe kelime öğretim etkinlikleri yapılmalıdır. "Kelime öğrenciye ne kadar zengin yöntemlerle kazandırılırsa zihinsel sözlüğe kelimeyi yerleştirme ve geri getirme de o kadar kolay olacaktır" (4).
Diğer dillerin öğretiminde çoklu zekâ uygulamalarına çok önem verilmektedir. Bu alanda geniş çaplı araştırmalar yapılmaktadır. Yabancılara Türkçe kelimelerin öğretiminde de öğrencilerin bu özellikleri dikkate alınmalıdır. Nesrin Bilkan, (5) sözel zekâya sahip olanların kelime oyunlarını sevdiklerini, görsel zekâya sahip olanların resimlerle ve görüntülerle daha hızlı öğrendiklerini, müziksel zekâya sahip olanların duyarak daha iyi kavradıklarını vurgular.
Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin kelime hazinelerini geliştirmeye yönelik farklı görsel-işitsel yöntemler kullanılmalıdır. İnce, (6) bu bakımdan Türkçe kelime öğretiminde şu yolları önerir: Sözlük kullanımı, müzik, resim, bağlam, oyun, kelime defteri, gözlem, kelime listesi ve tekrar. Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler bu metotlardan kendilerine kolay gelen birini veya birilerini seçerek kelime bilgilerini geliştirebilirler.
Dünyanın en güzel işlenmiş, en kolay öğrenilen dillerinden biri Türkçedir (7). Sondan eklemeli bir dil olması sebebiyle Türkçe'de bir köke farklı ekler getirerek birçok yeni kelime türetmek mümkündür. Örneğin göz isim köküne I+lIk ve I+çl yapım ekleri getirilerek yeni anlamda gözlük ve gözlükçü kelimeleri türetilir. Göz kelimesini bilen biri gözlük kelimesini, gözlük kelimesini bilen de gözlükçü kelimesini kolayca anımsayabilir. Türkçenin sondan eklemeli bu sistematiğini kavrayan yabancılar Türkçe kelimeleri kolay öğrenmekte ve Türkçeyi kolayca konuşabilmektedirler.
Bu çalışmada kelime öğretimine yönelik görsel ve işitsel öğretim yöntemleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar yabancı dil olarak Türkçe kelimelerin öğretiminde kullanılabilecek şekilde bir sistem içinde değerlendirilmiştir. Yabancılara Türkçe kelime öğretiminde bu yöntemler kullanılarak kelimelerin kolay öğrenilmesi, telaffuzlarının doğru yapılması ve kalıcı olması sağlanacaktır. Yabancılara Türkçe kelime öğretiminde kullanılacak görsel ve işitsel metotlar şu şekilde planlanmıştır:
- Tahtaya Şekil, Kroki ve Resim Çizerek Kelime Öğretimi
- Flaş Kartlarla Kelime Öğretimi
- Posterle Kelime Öğretimi
- Etkileşimli Cd'lerle Kelime Öğretimi
- Video Görüntüleriyle Kelime Öğretimi
- Sözlükle Kelime Öğretimi
- Otelden otobüs terminaline nasıl gidebilirim?
- Taksi durağından tiyatroya nasıl gidebilirim?
- Benzin istasyonundan fotoğrafçıya nasıl gidebilirim?
- Parktan postaneye nasıl gidebilirim?
- Otobüs terminalinden benzin istasyonuna nasıl gidebilirim?
2. Görsel ve İşitsel Materyalle Yabancılara Türkçe Kelime Öğretim Yöntemlerinin Sınıflandırılması
Dil duygu ve düşüncelerle iç içedir. Duygu ve düşünceler dil yardımıyla başkalarına iletilir. Bu iletişimin temel vasıtası ise kelimelerdir. Ana dilde bile kelimeler doğru kullanılmadığında mesajlar anlaşılmaz. O zaman yabancı dil öğretiminde kelimelerin öğretimi üzerinde ayrıca durulmalıdır. Yabancı dil öğretiminde kelimeler doğru telaffuz edilmeli ve buna yönelik etkinliklere sıkça yer verilmelidir. Kelimelerin kalıcılığını sağlamak için görsel ve işitsel araçlara dayanan tekrar uygulamaları üzerinde durulmalıdır. Bu aktiviteleri gerçekleştirecek kaynak ve materyal problemi olmamalıdır (8). Görsel ve işitsel materyallerle Yabancılara Türkçe kelimeleri öğretmeye yönelik birtakım yöntemler geliştirilmiş ve açıklanmıştır.
Paste a VALID AdSense code in Ads Elite Plugin options before activating it.
2.1. Tahtaya Şekil, Kroki ve Resim Çizerek Kelime Öğretimi
Yabancı dillerin kelime öğretiminde bir resim bin sözcük değerindedir yöntemi yaygın olarak kullanılmaktadır (9). Yabancı dil öğretmenleri kimi zaman ressam kimi zaman tiyatrocu kimi zaman da müzisyen olmalıdır. Öğretmenin bir sözcüğü tahtaya çizerek veya bir şekil, bir kroki, bir resimle anlatması öğrencinin bu kelimeyi çabuk kavramasını sağlar ve bu tür görsel etkinliklerle öğrencilerin ilgileri derse çekilmiş olur. Resimler hafızada daha çok yer kaplamakta ve kelimenin hatırlanması böylece daha kolaylaşmaktadır.
Öğretmen, tahtayı etkin bir şekilde kullanarak öğrenilmesi zor olan bir kelimeyi görseller yardımıyla öğrencilere kavratabilir. Öğretmenin tahtaya çizdiği resmi öğrencilerin defterine çizmeleri, söz konusu kelimenin öğrenilmesini kolaylaştıracaktır. Örneğin, öğretmen çöp adamlar çizerek öğrencinin dikkatini tahtaya çekmeli ve böylece hedef sözcüğü öğrencilere kavratmalıdır. Adres tarifi konusunda tahtaya çizilen krokiden faydalanarak hedef kelimeler öğretilmelidir (Bkz. Resim 2.1). Adres tarifi konusunda öğretilen sağa dön, sola dön, ileri gidin, solda, sağda, köşesinde gibi komutların, tahtaya çizilen bu kroki ile kavratılması sağlanmalıdır.
Soru-cevap metoduyla aktif kelime hazinesi geliştirilmelidir. Çünkü bu yöntem öğrencinin konuşturulması esasına dayanmaktadır (11). Soru cevap yöntemiyle öğretmen kroki hakkında öğrencilere sorular yönelterek öğrendikleri kelimeleri aktif hale getirmelidir. Hem görsel hem de işitsel unsurlar bu aktivitede birlikte kullanılarak kelime öğretimi pekiştirilmiş olur.
Örnek:
Her eğitim düzeyi için resimler ve çeşitli görsel ögeler yazılı metinlerin vazgeçilmez tamamlayıcıları olmuşlardır (12). Resim ve çeşitli görsel ögeler yabancı dillerin kelime öğretiminde öteden beri kullanılmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle bu tür resimler yabancı dillerin kelime öğretiminde daha etkin bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. Yabancı dil olarak Türkçe öğretenler, kelime öğretiminde her zaman resimlerden faydalanmalı, kelimelerin kolayca anlaşılmasını sağlamalı ve öğrencilerin dikkatini çekmelidirler.
Flaş kartla kelime öğretim yöntemi öğretmenin, konuyla ilgili resimleri kullanarak kelimeleri tanıtması esasına dayanır (13). Flaş kartlarla kelime öğretim yöntemi görsel temelli olduğu için akılda kalıcılığı fazla ve uygulaması kolay olan bir kelime öğretim metodudur. Yabancılara Türkçe öğretiminde de kullanılan bu metot, özellikle soyut kelimelerin öğretilmesinde öğretmenin işini kolaylaştırmaktadır. Örneğin, öğretmenin rüya kelimesini Türkçe bilmeyen bir öğrenciye kavratması çok zordur.